PCOD In Marathi | जाणून घ्या PCOD ची मुख्य लक्षणे, कारणे आणि योग्य उपचार

PCOD म्हणजे काय ? | What Is PCOD ?

PCOD म्हणजे प्रजनन वयाच्या स्त्रियांना प्रभावित करणारा प्रचलित हार्मोनल आजार म्हणजे च पॉलीसिस्टिक डिम्बग्रंथि रोग (PCOD), ज्याला सामान्यतः पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) असे म्हणतात. स्त्रियांमध्ये सर्वात प्रचलित अंतःस्रावी आजारांपैकी एक, PCOD जागतिक स्तरावर 10% स्त्रियांना प्रभावित करते असे मानले जाते. अनेक लहान डिम्बग्रंथि सिस्ट, अनपेक्षित मासिक पाळी आणि हार्मोनल असंतुलन हे PCOD चे लक्षण आहेत. PCOD असलेल्या महिलांच्या रक्तातील एंड्रोजन (पुरुष संप्रेरक) पातळी नेहमीपेक्षा जास्त असू शकते, ज्यामुळे विविध लक्षणे दिसू शकतात.

PCOD ची मुख्य लक्षणे:

• अनियमित किंवा अस्तित्वात नसलेली मासिक पाळी
• पाठीवर, पोटावर, छातीवर किंवा चेहऱ्यावर केसांची जास्त वाढ (हर्सुटिझम).
• पुरळ
• वजन वाढणे
• गरोदर राहण्यास त्रास होणे

PCOD हा एक जुनाट विकार आहे ज्यासाठी सतत व्यवस्थापन आवश्यक आहे, तरीही तो सहसा जीवघेणा धोका निर्माण करत नाही. PCOD साठी कोणताही ज्ञात उपचार नसतानाही, लक्षणे व्यवस्थापित करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, ज्यात एखाद्याची जीवनशैली बदलणे, औषधे वापरणे आणि कधीकधी शस्त्रक्रिया देखील समाविष्ट आहे.

PCOD चे अचूक निदान आणि सर्वोत्तम थेरपी मिळविण्यासाठी तुम्हाला PCOD आहे असे तुम्हाला वाटत असल्यास तुमच्या आरोग्यसेवा व्यावसायिकाचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. लवकर PCOD शोधणे आणि उपचार केल्याने वंध्यत्व, मधुमेह आणि हृदयविकार अशा दीर्घकालीन दुष्परिणामांचा धोका कमी होऊ शकतो.

PCOD ही गंभीर समस्या आहे का? | Is PCOD Is A Serious Problem ?

PCOD म्हणजे प्रजनन वयाच्या स्त्रियांना प्रभावित करणारी हार्मोनल स्थिती म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन डिसीज (PCOD), ज्याला सामान्यतः पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) म्हणतात. जरी PCOD हा सामान्यतः घातक नसला तरी, दुर्लक्ष केल्यास त्याचे दीर्घकालीन परिणाम होऊ शकतात.

PCOD खालीलप्रमाणे अनेक आरोग्य समस्यांचा धोका वाढवू शकतो.

• वंध्यत्व: PCOD ओव्हुलेशनमध्ये व्यत्यय आणू शकते, ज्यामुळे गर्भधारणा करणे आव्हानात्मक होते.
• मधुमेह: इंसुलिनच्या प्रतिकारामुळे, PCOD असलेल्या स्त्रियांना टाइप 2 मधुमेह होण्याची शक्यता जास्त असते.
• उच्च रक्तदाब: उच्च रक्तदाबामुळे हृदयरोग आणि स्ट्रोकचा धोका वाढू शकतो, जो PCOD असलेल्या स्त्रियांमध्ये होण्याची शक्यता जास्त असते.
• हृदयविकार: शरीरात इन्सुलिन आणि एन्ड्रोजनच्या वाढीव प्रमाणामुळे, PCOD असलेल्या स्त्रियांना हृदयविकार होण्याची शक्यता असते.
• एंडोमेट्रियल कर्करोग: त्यांच्या अनियमित मासिक पाळीमुळे आणि त्यांच्या शरीरात इस्ट्रोजेनची उच्च पातळी, PCOD असलेल्या स्त्रियांना एंडोमेट्रियल कर्करोग होण्याची शक्यता जास्त असते.

आणखी वाचा: Aloe Vera Gel Benefits | जाणून घ्या कोरफड चे फायदे आणि तोटे

PCOD ची मुख्य कारणे | Main Cause of PCOD

1. PCOD म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन डिसीज  ची नेमकी उत्पत्ती अद्याप अज्ञात असली तरी, हा अनुवांशिक, हार्मोनल आणि जीवनशैली घटकांच्या संगमाचा परिणाम आहे असे मानले जाते.
2. PCOD च्या उदयास हार्मोनल असंतुलन महत्त्वपूर्णपणे योगदान देते. PCOD ग्रस्त महिलांमध्ये इन्सुलिन आणि एंड्रोजन (पुरुष संप्रेरक) पातळी वारंवार सरासरीपेक्षा जास्त असते. या संप्रेरक असंतुलनामुळे मासिक पाळी अनियमित होणे, अंडाशयांवर लहान गळू तयार होणे आणि इतर लक्षणे होऊ शकतात.
3. PCOD मध्ये दिसणार्‍या हार्मोनल असंतुलनासाठी कारणीभूत घटकांपैकी एक म्हणजे इन्सुलिन प्रतिरोध, अशी स्थिती ज्यामध्ये शरीराच्या पेशी इन्सुलिनला प्रतिरोधक वाढतात. इंसुलिनच्या प्रतिकारामुळे वाढलेल्या टेस्टोस्टेरॉनच्या उत्पादनामुळे PCOD होऊ शकते.
4. PCOD ची सुरुवात देखील अनुवांशिकतेवर प्रभाव टाकते. या विकाराचा कौटुंबिक इतिहास असल्यास महिलांना स्वतः PCOD  होण्याची शक्यता असते.
5. आहार आणि व्यायाम हे दोन जीवनशैली घटक आहेत जे PCOD विकासात भूमिका बजावू शकतात. ज्या महिलांचे वजन जास्त आहे किंवा लठ्ठ आहे त्यांना PCOD होण्याची शक्यता जास्त असते कारण शरीरातील चरबी वाढल्याने टेस्टोस्टेरॉनची पातळी वाढते आणि इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता वाढते.

शेवटी, असे मानले जाते की अनुवांशिक, हार्मोनल आणि जीवनशैली घटकांचे संयोजन हे PCOD चे प्राथमिक कारण आहे. PCOD लक्षणे व्यवस्थापित करण्याचे अनेक मार्ग आहेत, जरी अचूक कारण अद्याप पूर्णपणे समजले नाही. अचूक निदान आणि सर्वोत्तम थेरपी मिळविण्यासाठी तुम्हाला PCOD आहे असे तुम्हाला वाटत असल्यास तुमच्या आरोग्यसेवा व्यावसायिकाचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.

PCOD नैसर्गिकरित्या कसा कमी करू शकतो | PCOD Home Treatment

प्रजनन वयाच्या स्त्रियांना प्रभावित करणारी हार्मोनल स्थिती म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन डिसीज (PCOD), ज्याला सामान्यतः पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) म्हणतात. जरी PCOD बरा होऊ शकत नाही, तरीही अनेक नैसर्गिक उपचार आणि आहारातील बदल आहेत जे लक्षणे व्यवस्थापित करण्यात मदत करू शकतात:

• निरोगी वजन राखा: तुमचे वजन जास्त असल्यास किंवा लठ्ठ असल्यास, वजन कमी केल्याने इन्सुलिन प्रतिरोधकता, मासिक पाळी नियंत्रण आणि एंड्रोजन कमी होण्यास मदत होते, हे सर्व PCOD लक्षणे व्यवस्थापनास मदत करू शकतात.
• संतुलित आहार घ्या: प्रक्रिया केलेले अन्न आणि कार्बोहायड्रेट्स कमी, फायबर, प्रथिने आणि निरोगी चरबीयुक्त आहार घेतल्याने इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी होण्यास आणि मासिक पाळीवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत होईल.
• वारंवार व्यायाम करा: नियमित व्यायाम तणाव कमी करण्यास, इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यास आणि सामान्य आरोग्यास मदत करू शकतो.
• तणाव व्यवस्थापित करा: तणावामुळे PCOD लक्षणे आणखी वाईट होऊ शकतात, खोल श्वासोच्छवासाचे व्यायाम, योग किंवा ध्यान यासारख्या पद्धती वापरून तणावाचे व्यवस्थापन करणे महत्त्वाचे आहे.
• पुरेशी झोप घ्या: झोप आवश्यक आहे
• हर्बल उपचार: मेथी, दालचिनी आणि हळद यासह काही वनस्पती इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यास आणि मासिक पाळी सामान्य करण्यास मदत करू शकतात. कोणतीही हर्बल औषधे वापरण्यापूर्वी, तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा कारण ते तुमच्या प्रिस्क्रिप्शन औषधांमध्ये व्यत्यय आणू शकतात किंवा अवांछित दुष्परिणाम करू शकतात.

PCOD साठी कोणते अन्न चांगले आहे? | Which food is good for PCOD?

PCOD असलेल्या महिलांना निरोगी, संतुलित आहार घेण्याचा फायदा होऊ शकतो कारण यामुळे इन्सुलिनचा प्रतिकार कमी होतो आणि मासिक पाळी सामान्य होऊ शकते. पीसीओडी असलेल्या महिलांसाठी खालील पदार्थ फायदेशीर ठरू शकतात:

1. संपूर्ण धान्य: संपूर्ण धान्यांमध्ये भरपूर फायबर असते, जे इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यास आणि रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते. संपूर्ण धान्यांच्या उदाहरणांमध्ये तपकिरी तांदूळ, क्विनोआ आणि संपूर्ण गव्हाची ब्रेड समाविष्ट आहे.
2. फळे आणि भाज्या: हे पदार्थ फायबर, अँटिऑक्सिडंट्स आणि इतर पोषक तत्वांनी समृद्ध असतात जे संप्रेरक पातळी नियंत्रित करण्यास आणि जळजळ टाळण्यास मदत करतात.
3. दुबळे प्रथिने: चिकन, मासे, टोफू आणि बीन्स यांसारखे दुबळे प्रथिने असलेले अन्न, जळजळ कमी करू शकतात आणि रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यात मदत करू शकतात.
4. नट आणि बिया: भरपूर फायबर आणि चांगले फॅट्स, बदाम, अक्रोड आणि चिया बियांसह शेंगदाणे आणि बिया इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करू शकतात आणि संप्रेरक पातळी संतुलित करू शकतात.
5. कमी चरबीयुक्त डेअरी: कमी चरबीयुक्त दुग्धजन्य पदार्थ, जसे की स्किम मिल्क आणि योगर्ट, इन्सुलिन संवेदनशीलता वाढवू शकतात आणि मासिक पाळीचे नियमन करण्यास मदत करतात.

PCOD साठी कोणती फळे चांगले आहेत ? | Best fruit for PCOD

PCOD असलेल्या महिलांसाठी फायबर, अँटिऑक्सिडंट्स आणि इतर पोषक तत्वांनी समृद्ध असलेली फळे जळजळ कमी करण्यास आणि संप्रेरक पातळीचे नियमन करण्यास मदत करू शकतात. PCOD असलेल्या महिलांसाठी संतुलित आहाराचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. पीसीओडी असलेल्या महिलांसाठी खालील फळे फायदेशीर ठरू शकतात:

• बेरी: स्ट्रॉबेरी, ब्लूबेरी, रास्पबेरी आणि ब्लॅकबेरी यांसारख्या अँटिऑक्सिडंट्स आणि फायबरने समृद्ध बेरी इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यास आणि जळजळ कमी करण्यात मदत करू शकतात.
• संत्री, द्राक्षे आणि लिंबू ही लिंबूवर्गीय फळांची काही उदाहरणे आहेत ज्यात व्हिटॅमिन सी समृद्ध आहे, जे इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यास आणि जळजळ कमी करण्यास मदत करू शकतात.
• सफरचंद: सफरचंदांमध्ये फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्स भरपूर असतात, ज्यामुळे जळजळ कमी होते आणि रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते.
• नाशपाती: नाशपातीमध्ये भरपूर फायबर असते, जे पचन आणि रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करते.
• किवी: किवीमध्ये भरपूर फायबर आणि व्हिटॅमिन सी असते, जे पचनास मदत करते आणि जळजळ कमी करते.
• समतोल आहाराचा भाग म्हणून, साखरयुक्त फळे मर्यादित करणे किंवा टाळणे आणि विविध प्रकारची फळे खाणे अत्यावश्यक आहे. तुमच्या विशिष्ट गरजा पूर्ण करणार्‍या सानुकूलित अन्न योजना तयार करण्यासाठी प्रशिक्षित आहारतज्ञ आणि तुमच्या हेल्थकेअर फिजिशियनसोबत काम करणे देखील आवश्यक आहे.

प्रक्रिया केलेले जेवण, गोड पेये आणि संतृप्त आणि ट्रान्स फॅट्सचे प्रमाण जास्त असलेले अन्न हे सर्व टाळले पाहिजे किंवा ते कमी प्रमाणात सेवन केले पाहिजे कारण ते इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता आणि जळजळ वाढवू शकतात. तुमच्या विशिष्ट गरजा पूर्ण करणार्‍या सानुकूलित अन्न योजना तयार करण्यासाठी प्रशिक्षित आहारतज्ञ आणि तुमच्या हेल्थकेअर फिजिशियनसोबत काम करणे देखील आवश्यक आहे.

PCOD साठी सर्वोत्तम उपचार कोणता आहे? | Best Treatment for PCOD?

प्रजनन वयाच्या स्त्रियांना प्रभावित करणारी हार्मोनल स्थिती म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन डिसीज (PCOD), ज्याला सामान्यतः पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) म्हणतात. PCOD जरी बरा होऊ शकत नसला तरी, लक्षणे नियंत्रित करण्यासाठी अनेक उपचारात्मक पद्धती आहेत.

1. एक पौष्टिक आहार, वारंवार व्यायाम आणि वजन कमी करणे ही जीवनशैली सुधारणेची काही उदाहरणे आहेत जी PCOD लक्षणे व्यवस्थापनात मदत करू शकतात. सुधारित इंसुलिन संवेदनशीलता, नियमित मासिक पाळी आणि टाइप 2 मधुमेह आणि हृदयविकारासह दीर्घकालीन समस्यांचा कमी धोका या सर्व गोष्टी वजन कमी झाल्यामुळे होऊ शकतात.
2. औषधोपचार: PCOD लक्षणांवर उपचार करण्यासाठी खालील औषधांसह अनेक औषधांची शिफारस केली जाऊ शकते:
3. गर्भनिरोधक गोळ्या: गर्भनिरोधक गोळ्या मासिक पाळी नियंत्रित करण्यास आणि एंड्रोजनची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतात, ज्यामुळे मुरुम, केसांची अनियंत्रित वाढ आणि अनियमित कालावधीची लक्षणे कमी होऊ शकतात.
4. अँटी-एंड्रोजन औषधे: अँटी-एंड्रोजन औषधे शरीरावर अॅन्ड्रोजनचा प्रभाव रोखू शकतात, त्यामुळे केसांची जास्त वाढ आणि मुरुमांसारखी लक्षणे कमी करतात.
5. मेटफॉर्मिन हे एक औषध आहे जे वारंवार टाइप 2 मधुमेहावर उपचार करण्यासाठी वापरले जाते. इन्सुलिनचा प्रतिकार कमी करून आणि मासिक पाळीचे नियमन करून, याचा उपयोग PCOD वर उपचार करण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो.
6. शस्त्रक्रिया: काही परिस्थितींमध्ये, PCOD लक्षणांवर उपचार करण्यासाठी शस्त्रक्रियेचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. इन्सुलिन प्रतिरोध डिम्बग्रंथि ड्रिलिंगद्वारे सुधारला जाऊ शकतो, एक सर्जिकल उपचार ज्यामध्ये अंडाशयात लहान छिद्रे बनवणे समाविष्ट असते.
7. तुमच्या विशिष्ट परिस्थितीसाठी योग्य उपचार योजना तुमच्या आरोग्यसेवा व्यावसायिकांशी चर्चा केली पाहिजे. लवकर PCOD शोधणे आणि उपचार दीर्घकालीन परिणाम कमी करू शकतात आणि जीवनाची गुणवत्ता वाढवू शकतात.

आणखी वाचा: गर्भवती स्त्रियांना महत्त्वाचे मार्गदर्शन | Pregnancy Tips In Marathi

PCOD साठी व्यायाम | PCOD Exercise At Home

• PCOD असलेल्या महिलांना नियमित व्यायामाचा फायदा होऊ शकतो कारण यामुळे जळजळ कमी होते, इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारते आणि संप्रेरक पातळी नियंत्रित होते. तुम्ही खालील PCOD उपक्रम घरीच करू शकता:
• PCOD असलेल्या महिलांसाठी चालणे, धावणे, सायकल चालवणे किंवा नृत्य ही सर्व हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी व्यायामाची उदाहरणे आहेत जी इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करण्यास आणि वजन कमी करण्यात मदत करू शकतात. आठवड्यातील बहुतेक दिवसांमध्ये, कमीतकमी 30 मिनिटे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी क्रियाकलाप करण्याचा प्रयत्न करा.
• PCOD असलेल्या महिलांसाठी डंबेल, रेझिस्टन्स बँड किंवा बॉडीवेट एक्सरसाइज वापरून, स्ट्रेंथ ट्रेनिंग एक्सरसाइज चयापचय वाढवू शकतात, इन्सुलिनची संवेदनशीलता वाढवू शकतात आणि तुम्हाला स्नायू वाढवण्यास मदत करू शकतात. सर्व प्रमुख स्नायू गटांना लक्ष्य करणार्‍या सामर्थ्य प्रशिक्षण क्रियाकलापांसाठी आठवड्यातून किमान दोन ते तीन दिवस लक्ष्य ठेवा.
• योग: PCOD असलेल्या महिलांसाठी योगामुळे इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यास, तणावाची पातळी कमी आणि हार्मोन्स संतुलित करण्यात मदत होते. फुलपाखरू, बसणे आणि मुलाची स्थिती ही काही योगासने आहेत जी PCOD असलेल्या महिलांसाठी उपयुक्त ठरू शकतात.
• PCOD असलेल्या महिलांना त्यांची मुद्रा, लवचिकता आणि मूळ ताकद वाढवून फायदा देऊ शकतात. पाठीचा कणा पुढे ताणणे, सिंगल लेग स्ट्रेच आणि पेल्विक टिल्ट या काही  हालचाली आहेत ज्या उपयुक्त ठरू शकतात.

कोणताही वर्कआउट प्रोग्राम सुरू करण्यापूर्वी, तुमच्या डॉक्टरांशी बोलणे महत्त्वाचे आहे, विशेषत: तुम्हाला आरोग्याच्या समस्या किंवा चिंता असल्यास. नुकसान टाळण्यासाठी, हळूवारपणे प्रारंभ करणे आणि आपल्या क्रियाकलापांचा कालावधी आणि तीव्रता वाढवणे देखील महत्त्वाचे आहे.

Health Tips : तरूणींमध्ये PCOD चे प्रमाण वाढण्याचं कारण काय? जाणून घ्या लक्षणं आणि उपचार